Onze doelstellingen
Al sinds 1989 zijn onze doelstellingen:
Dieren
Het bieden van een laatste warme plek aan pony’s paarden en andere dieren.
Kinderen
Kinderen die ’n veilig, liefdevol, onconventioneel thuis nodig hebben voor korte of langere tijd zijn bij Stichting Op Herme van harte welkom, op vrijwillige basis, in samenwerking met de ouders.
Lees hieronder meer over onze aanpak.
Muziek
Wij gaan verder met onze prachtige huisconcerten voor amateurs en professionals
Natuurlijke interventie bij Stichting Op Herme
Voor ons duidelijk, maar het kan ook juist zinvol zijn om het vanzelfsprekende eens expliciet te maken, zij het uiteraard zeer onvolledig en wellicht gebrekkig in dit korte bestek.
De laatste veertig jaar, hebben we altijd andere kinderen en veel dieren ‘gehad’. Mijn dochter Rosa-linde (jeugd- en gezinsprofessional) is geboren en getogen samen met pleegkinderen en vervolgens enthousiast samen gaan werken in ons grote pleeggezin en enige jaren als gezinshuis.
Het bieden van ’n thuis, heel tijdelijk of langdurig, aan andere kinderen en dieren is voor mij een diepgaande vorm van solidariteit met alles dat kwetsbaar is en praktisch altijd uitvoerbaar. Behalve over veel liefde en geduld, dien je tevens te beschikken over een uithoudings-, incasserings- en relativeringsvermogen en een grote mate van mogelijkheidsdenken en nog veel meer.
Enfin, u kent vast wel het profiel van de ideale pleegouder: je bent ermee geboren of niet. Het is geen kwestie van verdienste of iets om trots op te zijn; wel is het een proces dat door de integratie van kennis en ervaring kan leiden tot een vorm van ambachtelijkheid, een vaardigheid. Helaas blijft het altijd sukkelen met eigen onvolmaaktheden. Die hoef ik gelukkig niet toe te lichten want ze zijn voor iedereen zichtbaar.
Combinatie
Omdat wij ervaren hebben dat het omgaan en verzorgen van onze eigen pony’s en de andere dieren zo’n spontane en genezende werking heeft, is langzaam het plan gerijpt om een rusthuis voor o.a. oude pony’s te beginnen, dertig jaar geleden, ‘n organisch geheel dat hen altijd de mogelijkheid biedt om -zonder gezichtsverlies- terug te kunnen vallen, als het leven tegen zit. Wij wisten dat er veel behoefte aan plaatsing van pony’s bestond èn kinderen. Waarom zouden we beiden niet officieel combineren?
Rusthuis voor oude pony’s
35 jaar geleden is de Stichting opgericht en ze trad in de eerste plaats naar buiten als Rusthuis voor oude pony’s. De andere en gelijkwaardige doelstelling, namelijk de vorming en instandhouding van een gemeenschap van kinderen, kwam zo weinig mogelijk naar buiten. Dit ter voorkoning van stigmatisering, zeker hier op het platteland.
Om duidelijker te maken hoezeer de totale situatie hier de kinderen mede opvangt, moet ik iets vertellen over de interactie tussen het kind -vooral het verwaarloosde- en de pony. Voor een deel ontleen ik het aan een reeds bestaande publicatie hierover. Mocht u toevallig een paardenliefhebber zijn, dan zal u veel bekend in de oren klinken. Het is toegespitst op de leefsituatie bij ‘Op Herme’.
Huidgevoelig
Van alle onderzochte diersoorten is de pony de meest huidgevoelige. Ideaal voor deze, meestal veel te weinig gekoesterde, kinderen die een grote behoefte hebben aan lichaamscontact. Menselijk contact roept de eersté jaren veelal nog angst op en daarom heeft elk kind hier een eigen pony waar ·het een hechte (oefen-) band mee kan ontwikkelen.
Aanhankelijk
Een pony toont aanhankelijkheid. Van nature een kuddedier, wil een pony graag gezelschap en hij is dan ook blij als hij je aandacht krijgt. Als hij je een beetje kent, zal hij op je staan te wachten en zijn vreugde over je komst laten blijken door een zacht of juist luid gehinnik. Dit is per dier heel verschillend, maar telkens even hartverwarmend: het geeft het zich vaak minderwaardig voelende kind het gevoel voor dit levende wezen in ieder geval wèl de moeite waard te zijn.
Zelfvertrouwen
Elke uithuisplaatsing is traumatisch voor het kind en ondermijnt zijn zelfvertrouwen. Ook dieren zijn in staat om kinderen te helpen hun zelfvertrouwen te herwinnen op ’n natuurlijk wijze, net als onze andere natuurlijke interventies.
Samenwerking
Een pony is bereid tot samenwerking. Pony’s zijn intelligente dieren en van nature bereid zich voor zijn meerdere in te zetten. Bovendien zijn ze zeer gevoelig en ervaren duidelijk de intentie waarmee van hen iets gevraagd wordt. Is deze intentie goed, dan zal ook de pony trachten om het goed te doen.
Duidelijkheid
Het neemt niet weg dat een pony om duidelijkheid vraagt en zijn baas steeds weer zal uitdagen tot het geven van duidelijke signalen of aanwijzingen. Een kind daarentegen dat onzeker is over zichzelf, zal dat ook zijn in signalen naar het dier. Een pony biedt het kind de mogelijkheid om duidelijker te worden voor zowel zijn omgeving als zichzelf. Hij helpt het kind in feite een eigen wil te ontwikkelen en een ‘ruggengraat’ te krijgen.
Openheid
Een pony wil openheid. Hij zal open en eerlijk reageren wanneer hij ook open benaderd wordt, of hij nu plezier in zijn opdracht heeft of niet wanneer een opdracht zwaar is, maar hij wordt daarbij aangemoedigd, zal hij zich ook voor je inzetten. Wanneer er echter te veel geëist wordt, dan zal hij zich verzetten. Een kind leert op deze wiize ook gevoelig te worden te worden voor hetgeen (de ander) aankan en leert hier mee omgaan.
Respect
Een pony wil gerespecteerd worden en in zijn specifieke waarde gelaten worden. Rustig en beleefd gedrag wordt onmiddellijk beloond. Opwinding en geschreeuw daarentegen met onrust en irritatie van het dier. De kinderen leren rekening te houden met deze gevoelens, in hun eigen voordeel. Ze leren dat een pony die onrustig is, kalmeert als ze zelf rustig blijven. En omgekeerd. Een pony neemt snel de sfeer van zijn omgeving over.
Aandacht
Pony’s eisen dagelijkse aandacht en verzorging. Ook dit bevordert het verantwoordelijkheidsgevoel van het kind. Het kan immers niet zeggen: ‘Vandaag heb ik geen zin, ik doe het morgen wel wat langer’. Het is echt niet alleen een verplichting; het kind krijgt er een vriendschap voor terug.
Contact
Contact met pony’s verloopt direct. De pony reageert op lichamelijke aanraking en intonaties van de stem. Een kind dat zich moeilijk geeft, zal hierdoor over een drempel getrokken worden. Het kind ervaart zijn eigen kracht als de pony doet wat het van hem vraagt; een dier dat zoveel keer sterker is dan hij zelf.
De aanpak van Stichting Op Herme
Eigen pony
De kinderen hebben als ze dit willen, een eigen pony die ze verzorgen en eventueel berijden èn ze hebben samen een belangrijk doel: een dierenbeschermings-bedrijfje).
Er zijn verschillende verwaarloosde en mishandelde dieren bij, waar sommige kinderen zich mee identificeren. Ze zoeken ze op en troosten zich in ook bij het dier en verwerken door middel van deze zorg voor een ander ook voor een deel hun eigen achtergrond.
Raakvlakken
Veel hier verblijvende kinderen hadden/hebben contactproblemen. Door middel van de dieren, en vooral de pony’s, lopen in eerste instantie dan ook hun contacten: zakelijk en doelgericht via het verzorgen, de omgang en het berijden van de dieren. Op relationeel vlak wordt weinig aan affectie verlangd; er zijn voldoende raakvlakken en herkenningsmogelijkheden en er is tijd genoeg omdat het mogelijk is dat de kinderen blijven totdat ze volwassen zijn of eventueel langer.
Leeftijdsgenootjes
Veel kinderen uit de omgeving willen de pony’s graag mede verzorgen en berijden. Ze mogen dat ook, er zijn dieren voldoende. Onze kinderen ervaren dat als zeer stimulerend. Op deze wijze ontstaat er weer contact met leeftijdgenootjes : zakelijk, doelgericht en stabiel met een mogelijkheid tot vriendschappelijke groei.
Gemeenschapszin
Bij allerlei activiteiten in de omgeving (o.a. de opening van ‘n Jeugdhuis·, speurtochten, indianenfeesten, de kermis en zwakzinnigeninrichting te Heel) worden de pony’s van het rusthuis gevraagd om de feestvreugde te verhogen. De kinderen vinden het leuk om mee te doen en worden hierdoor zeer gewaardeerd, hetgeen hun gevoel van eigenwaarde weer ten goede komt. Op deze wijze kunnen zij gemeenschapszin in een ruimere betekenis ontwikkelen.
Oude pony’s
Om eventuele misverstanden uit de weg te ruimen: de meeste ‘oude’ pony’s zijn nog zeer vitaal, maar commercieel niet meer interessant waardoor ze vaak op een leeftijd van15 à 20 jaar afgedankt worden. Ze worden recreatief door één vaste berijd(st)er fit gehouden, zolang het dier zelf aangeeft er nog plezier aan te beleven.
Muziek-therapeutische aanpak
Door het rusthuis wordt ca. 3 keer per jaar aan huis koffieconcerten gegeven. Uitgevoerd door wereldsterren, studenten en afgestudeerden van conservatoria. Onze kinderen werden betrokken bij het concert, de voorbereidingen, de ontvangst van de gasten en het publiek. Ook leren zij, elk naar eigen aanleg en interesse, leeftijd, niveau en tempo een muziekinstrument bespelen. Muzikale vorming ondersteunt de emotionele ontwikkeling op een onmisbare manier. Geen van de kinderen kon in het begin ook maar bijvoorbeeld een eenvoudig ritme klappen vanwege de emotionele handicaps. De muziek-therapeutische aanpak helpt mede het vertrouwen in eigen gevoel te herstellen en zich te leren uiten.
Tot zover de specifieke hulpmiddelen van ‘Op Herme’, zonder hierbij overigens uitputtend te zijn. De concrete, pedagogische, enigszins onorthodoxe benaderingswijze is een ander verhaal en deze is bekend.
Opvoedkundige situatie
Resumerend meen ik te mogen stellen dat het verblijf van meer kinderen verantwoord is door te verwijzen naar ervaringen uit het verleden, het toekomstperspectief en naar de bewust ontwikkelde opvoedkundige situatie, waar:
• samen delen ook betekent ‘iets terugkrijgen’ en duidelijke, flexibele regels gelden. Waar ik, samen met mijn dochter Rosa-linde, ook maatschappelijk werkster, de kinderen nauwlettend en onopvallend· volg, altijd beschikbaar ben en leiding geef zonder autoritair te zijn.
• meer, uiteraard geselecteerde kinderen, meer ‘keuzemogelijkheden geven. Aan de relaties worden geen hoge, inhoudelijke eisen gesteld; er is een gezamenlijke belangstelling, een gezamenlijk doel.
• de mogelijk onderlinge jaloezie en rivaliteit deels worden opgelost in de verzorging van de dieren. Hierbij helpt ook een strikt rechtvaardig verdelingssysteem.
Kinderen en dieren
Essentiële voorwaarden als warmte, veiligheid, vasthoudendheid en permanente liefdevolle beschikbaarheid bijvoorbeeld, die in een gezin zo belangrijk zijn, zijn hier eveneens aanwezig. Dat blijkt wel uit de lange gemiddelde verblijfsduur en de contacten daarna. Het antwoord op de vraag waarom ik meen dat zoveel dieren en kinderen verantwoord is, is tweeledig :
1 Vanwege onze persoonlijke mogelijkheden.
2 Vanwege de bijzondere opvoedkundige situatie met de pony als onovertroffen hulp.
Wat is er bovendien mooier als dier zijnde om op je ‘oude dag’ nog zo belangrijk te kunnen zijn.
Ook bv. het buitenleven, creatieve/muzikale ontwikkeling helpen mee voor ’n gezonde ontwikkeling.
Ambachtelijkheid
In alle bescheidenheid en openheid voor nieuwe inzichten en correctie, is bij ons toch een soort ambachtelijkheid gegroeid. Een ambachtelijkheid die voorkomt uit de integratie van kennis enerzijds (mijn opleiding aan de sociale Academie en mijn dochter Rosa-linde) en onze ruime ervaring anderzijds (werk in diverse internaten, 40 jaar eigen en pleegkinderen). Dus dat mag ook wel na al die tijd.
Dit houdt tevens in, dat wij onze draagkracht juist kunnen inschatten en weten wanneer we aanwezige kinderen, het eventuele nieuwe kind èn onszelf zouden overbelasten. Al blijft het een en ander toch ter beoordeling van derden over. Reflectie, overleg en samenwerking zijn cruciaal.
Individualiteit
Er is een duidelijk en flexibele structuur ontstaan; met ruimte voor verrassingen en vooral een grote belangstelling voor de individualiteit en behoeftes van het kind. Zonder dat echter de noodzakelijke aanpassing hierbij uit het oog verloren wordt. Het kind moet zich gezien, gehoord en begrepen, kortom: herkend weten en van hieruit kan mogelijk een hernieuwd vertrouwen en solidariteit ontstaan; zonder symbiotische verwevenheid. Onnodig te vermelden dat dit proces vaak vele jaren duurt en uiterst moeizaam kan verlopen. En zeer belangrijk in positieve samenwerking met de ouders e.a. zodat er geen onnodig loyaliteitsprobleem ontstaat.
Het kind kan zich laten zien zoals het zich voelt omdat -er gevoelsmatig geen hoge eisen gesteld worden. Er is alle tijd, en er zijn genoeg zakelijke raakvlakken en gemeen-schappelijke belangen waarbij ook de dieren een belangrijke plaats innemen. Het zou te ver voeren om de gang van zaken in detail te beschrijven.
De complexiteit moge echter duidelijk zijn.
Wetenschap
Er zijn verschillende wetenschappers die pogingen wagen objectief weer te geven, te analyseren wat zich feitelijk in opvoedingssituaties voordoet. Met aandacht volgen wij deze ontwikkelingen. Het bovenstaande geldt voor àlle opvoedingssituaties; het bijzondere hier betreft de aanwezigheid van een rusthuis voor oude pony’s en de opvang van andere dieren, waaronder zo’n 12 katten. Als er een kind of dier bij kwam, ervoeren zij het als een duidelijke promotie voor henzelf; ze voelen zich competent om iets te geven en leren langzaam maar zeker ook genegenheid te ontvangen.
Literatuur
Prof.dr.Marie-Jose Enders-Slegers heeft onderzoek gedaan naar de therapeutische effecten van omgang met dieren, specifiek paarden. Na te lezen in onderstaande publicaties.
Berget, B., Pedersen, 1., Enders-S!egers, M.J. , Beetz, A., Schoil, S. & Kovacs, G. (2013) Benefits of anima! -assisted interventions for different target groups in a Green care context.
Chaptet 6 in: Gallis, C (editor) Green Care: for Human Therapy, Social lnnovation, Rural Economy and Education
Schreuder , E., Rijnders, M., Vaandrager, L., Hassink, J., Enders-Slègers, M.J ., Kennedy,
L. (2014). Exploring salutogenic mechanisms of an outdoor experientiai learming
– programme on youth care farms in the Netherlands: untapped potential? International Journal of Adolescence and Youth, 19:2, 139-152, DOi: 10.1080/02673843.2014.8 96267
Enders-Slegers, M.J. (2013). Ant_rozoo!ogie (over) leven met dieren. Oratie Open Universiteit, ISBN 978 9491825118.
http s:/fwww.ou.nI/web/men/1-expertise-en -onderzoek.